Jak poradzić sobie z kaszlem krtaniowym u dziecka - praktyczne porady dla rodziców i domowe sposoby

Obraz przedstawia dziecko kaszlące, co może sugerować objawy kaszlu krtaniowego.

Suchy, męczący kaszel krtaniowy u dziecka zazwyczaj budzi niepokój u rodziców. Odpowiada za to obraz kliniczny, obejmujący świsty, a czasem duszności i trudności z oddychaniem. Najczęściej przyczyną tych objawów jest ostre podgłośniowe zapalenie krtani [1]. Dowiedz się, kiedy niezbędna jest konsultacja z lekarzem oraz jak wyglądają objawy i leczenie szczekającego kaszlu u najmłodszych.

Spis treści:

Kaszel jako naturalna reakcja obronna organizmu

Kaszel, choć często kojarzy się z chorobą, pełni ważną funkcję ochronną w organizmie. To naturalny odruch, dzięki któremu drogi oddechowe są oczyszczane z zalegającej wydzieliny, pyłów czy drobnoustrojów. U dzieci jest jednym z najczęstszych objawów infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych. Sam w sobie nie jest chorobą, ale sygnałem, że organizm próbuje się bronić lub reaguje na podrażnienia [1].

Jakie są rodzaje kaszlu u dzieci?

Kaszel można podzielić według czasu trwania oraz charakteru.

Pierwsza klasyfikacja wyróżnia:

  • kaszel ostry, trwający do 3 tygodni, najczęściej związany z infekcjami wirusowymi;
  • kaszel podostry, trwający od 3 do 8 tygodni, typowy dla fazy poinfekcyjnej;
  • przewlekły, utrzymujący się powyżej 8 tygodni, który wymaga dokładniejszej diagnostyki.

Ze względu na charakter rozróżnia się suchy kaszel (drażniący, bez odkrztuszania wydzieliny) lub mokry, nazywany produktywnym – związany z nadmierną produkcją śluzu w drogach oddechowych. Wyróżnia się także szczególne rodzaje kaszlu, m.in. kaszel szczekający w czy napadowy [1].

Czym jest kaszel krtaniowy?

Kaszel krtaniowy, zwany też szczekającym, charakteryzuje się specyficznym dźwiękiem, przypominającym szczekanie psa lub fokę. Często pojawia się nagle, zwłaszcza w nocy i może towarzyszyć mu chrypka oraz świszczący oddech, szczególnie podczas wdechu. U niektórych dzieci może powodować narastającą duszność i trudności w oddychaniu. W takich sytuacjach konieczna jest szybka konsultacja lekarska, a w przypadku poważnych objawów – wezwanie pogotowia [2].

Przyczyny kaszlu krtaniowego u dziecka

Kaszel krtaniowy jest charakterystycznym objawem związanym z obrzękiem krtani i zwężeniem dróg oddechowych. Najczęściej pojawia się u dzieci w wieku od 6 miesięcy do 6 lat [1].

Główną przyczyną kaszlu krtaniowego jest ostre podgłośniowe zapalenie krtani, czyli tzw. krup wirusowy (pseudokrup). Rzadziej kaszel krtaniowy może być wywołany przez infekcje bakteryjne górnych dróg oddechowych, reakcje alergiczne, obecność ciała obcego w drogach oddechowych czy podrażnienia chemiczne (np. wdychanie drażniących oparów) [2].

Objawy kaszlu krtaniowego w przebiegu zapalenia krtani

Podgłośniowe zapalenie krtani, znane także jako krup wirusowy, to ostra choroba zapalna górnych dróg oddechowych, która najczęściej dotyka małe dzieci. Za rozwój choroby odpowiadają wirusy, takie jak wirus paragrypy, grypy typu A i B, adenowirus, wirus RS czy metapneumowirus [3].

Patogeny uszkadzają błonę śluzową w okolicy podgłośniowej krtani, prowadząc do jej obrzęku i zwężenia dróg oddechowych. Objawy pojawiają się zwykle nagle, najczęściej nocą lub nad ranem, po kilku dniach infekcji przypominającej przeziębienie (z katarem i kaszlem). Typowe są [3]:

  • szczekający kaszel,
  • świst wdechowy (stridor), czyli wysoki dźwięk słyszalny przy wdechu,
  • chrypka,
  • duszność, a czasem także niepokój, bladość lub zasinienie.

Przebieg krupu może być bardzo zróżnicowany – od łagodnych epizodów kaszlu po poważne zaburzenia oddychania, które wymagają pilnej pomocy medycznej [3].

Kiedy warto odwiedzić gabinet lekarski?

Infekcja – nawet niegroźna i o łagodnym przebiegu – może budzić Twoje obawy i to jest zupełnie zrozumiałe. Z kolei u dziecka prowadzi do dyskomfortu, rozdrażnienia i niespokojnego snu. Dlatego udaj się do lekarza w każdym przypadku, gdy zauważysz u malucha niepokojące objawy. Pamiętaj jednak, by zachować spokój i zadbać o bezpieczną, przyjazną atmosferę, ponieważ napięcie emocjonalne może nasilać duszności [3].

Jak lekarz rozpoznaje infekcję i krtaniowy kaszel u dziecka?

Rozpoznanie kaszlu krtaniowego zazwyczaj bazuje na charakterystycznym obrazie klinicznym. Lekarz najpierw przeprowadza dokładny wywiad – pyta, jak długo trwa kaszel, w jakich okolicznościach się nasila, czy dziecko ma trudności z oddychaniem, a także czy występują dodatkowe objawy, takie jak gorączka, chrypka czy świst wdechowy. Typowe objawy krupu wirusowego są na tyle charakterystyczne, że w większości przypadków nie ma potrzeby wykonywania dodatkowych badań.

Podczas wizyty lekarz obserwuje dziecko, oceniając nasilenie świstu wdechowego, sposób oddychania (np. czy klatka piersiowa „zaciąga się” przy wdechu), kolor skóry (czy występuje zasinienie) oraz stan ogólny i przytomność. Pomocne może być również zmierzenie saturacji, czyli poziomu natlenienia krwi, przy użyciu pulsoksymetru.

Dodatkowe badania (np. RTG klatki piersiowej czy laryngoskopia) wykonywane są tylko wtedy, gdy obraz kliniczny budzi wątpliwości lub lekarz chce wykluczyć inne przyczyny duszności [1, 3].

Leczenie kaszlu krtaniowego

Leczenie kaszlu krtaniowego u dziecka zależy od nasilenia dolegliwości.

W przypadku łagodnych objawów w przebiegu podgłośniowego zapalenia krtani wystarczy leczenie ambulatoryjne. Dziecku podaje się wówczas glikokortykosteroidy (najczęściej deksametazon doustnie lub domięśniowo, alternatywnie budezonid wziewnie) oraz adrenalinę w nebulizacji [3]. Po krótkiej obserwacji – jeśli nie dochodzi do pogorszenia – dziecko zwykle wraca do domu. W tym czasie ważne jest, aby dużo piło i odpoczywało.

W cięższych przypadkach, szczególnie gdy nasilają się trudności w oddychaniu, dziecko może wymagać hospitalizacji – czasem nawet na oddziale intensywnej terapii. W najcięższych stanach lekarze mogą podjąć decyzję o intubacji, by zabezpieczyć drożność dróg oddechowych [3].

Syrop na kaszel krtaniowy bez recepty

W przypadku drażniącego, szczekającego kaszlu można sięgnąć po syropy o właściwościach nawilżających, osłaniających i łagodzących, np. z wyciągiem z prawoślazu, babki lancetowatej czy z dodatkiem miodu (dla dzieci powyżej 1. roku życia). Takie preparaty pomagają utrzymać odpowiednie nawilżenie błon śluzowych i zmniejszają uczucie drapania w gardle. Pamiętaj, aby przed zastosowaniem takiego syropu skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, zwłaszcza w przypadku małych dzieci [1].

Leczenie szczekającego kaszlu u dzieci – domowe sposoby na kaszel krtaniowy

W przypadku łagodnego przebiegu kaszlu krtaniowego u dzieci duże znaczenie mają proste, domowe metody.

Zadbaj o otoczenie dziecka

Przede wszystkim zadbaj o spokój dziecka – stres i płacz mogą pogarszać objawy. Ważne jest także odpowiednie nawilżenie powietrza w pomieszczeniu, np. za pomocą nawilżacza lub poprzez rozwieszenie wilgotnych ręczników.

Postaraj się złagodzić objawy naturalnymi sposobami

Pamiętaj o prawidłowym nawodnieniu dziecka oraz kontroluj drożność nosa – szczególnie u najmłodszych, którzy nie potrafią samodzielnie wydmuchiwać wydzieliny. W tym celu możesz używać izotonicznych lub hipertonicznych roztworów soli i aspiratora. Korzystne może być również stosowanie inhalacji z soli fizjologicznej, które wspomagają nawilżenie błon śluzowych dróg oddechowych. Dziecku powyżej 1. roku życia, u którego kaszel nasila się szczególnie w nocy, możesz podać przed snem niewielką ilość miodu – ok. 2,5 ml – który złagodzi podrażnienia w gardle [1, 2].

Najczęściej zadawane pytania dotyczące kaszlu krtaniowego u dziecka:

1. Czy na kaszel szczekający można podać dziecku syrop przeciwkaszlowy?

W przypadku kaszlu krtaniowego nie zaleca się stosowania syropów przeciwkaszlowych ani wykrztuśnych, zwłaszcza u małych dzieci. Preparaty tego typu mogą podrażniać drogi oddechowe, a w niektórych przypadkach nasilać obrzęk błony śluzowej krtani [1].

2. Czy, aby wyleczyć kaszel krtaniowy, potrzebny jest antybiotyk?

Antybiotyk nie jest potrzebny przy kaszlu krtaniowym, ponieważ najczęściej przyczyną jest infekcja wirusowa. Lekarz może zdecydować o antybiotykoterapii jedynie w przypadku, gdy doszło do rozwoju zakażenia bakteryjnego [1].

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

[1] Wieczorek-Stawińska W., Kaszel krtaniowy („szczekający kaszel”), Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/laryngologia/366913,kaszel-krtaniowy-szczekajacy-kaszel [Dostęp online: 28.07.2025]

[2] Doniec, Z., Mastalerz-Migas, A., Krenke, K., Mazurek, H., & Bieńkowski, P. (2016). Rekomendacje postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w kaszlu u dzieci dla lekarzy POZ. Lekarz POZ, 2(4), 305-321.

[3] Głodzik I., Podgłośniowe zapalenie krtani (krup wirusowy), Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/laryngologia/138899,podglosniowe-zapalenie-krtani-krup-wirusowy [Dostęp online: 28.07.2025]