Profilaktyka dla zdrowych płuc – jak dbać o układ oddechowy?

Przeziębienie – przyczyny, objawy, leczenie, zapobieganie

Układ oddechowy jest jednym z tych najbardziej wrażliwych w ciele człowieka, ponieważ poprzez oddychanie zostaje narażony na kontakt z różnymi mikroorganizmami. Tymczasem zdrowe płuca są niezbędne do utrzymania dobrego samopoczucia. Dlatego dbanie o dobre funkcjonowanie układu oddechowego jest konieczne dla lepszej jakości życia. Jakie działania profilaktyczne warto wdrożyć? Na co trzeba uważać? Sprawdź!

Spis treści:

Poznaj swojego wroga, czyli co atakuje układ oddechowy?

Większość zakażeń górnych dróg oddechowych rozwija się wczesną wiosną i jesienią, a ich główną przyczyną są wirusy oddechowe. Najczęściej są to rinowirusy, koronawirusy, wirusy RS, wirusy grypy i paragrypy oraz adenowirusy [1].

W rzadkich przypadkach za choroby układu oddechowego odpowiadają bakterie. Jeśli już zaatakują to zwykle w wyniku nadkażenia bakteryjnego, czemu sprzyja np. nieleczenie zapalenia płuc. Do głównych czynników etiologicznych bakteryjnego zakażenia dróg oddechowych należą: S. pneumoniae, Haemophilus influenzae, S. aureus i S. pyogenes oraz w rzadszych przypadkach bakterie beztlenowe [1].

Oprócz wirusów i bakterii układ oddechowy mogą zaatakować alergeny. Zazwyczaj są to pyłki roślin, kurz i sierść zwierząt, które wraz z nieleczoną alergią przyczyniają się do rozwoju chorób atakujących m.in. dolne drogi oddechowe [2].

Co zagraża płucom? Główne objawy i choroby

Infekcje wirusowe układu oddechowego, takie jak zapalenie płuc u dziecka lub u dorosłego, charakteryzują się podrażnieniem dróg oddechowych i przede wszystkim występowaniem kaszlu. Na początku może to być kaszel suchy, a z czasem przejść w mokry, któremu towarzyszy odkrztuszanie zalegającej wydzieliny [3].

Jednak zapalenie płuc, nieżyt nosa, czy też zapalenie oskrzelików to niejedyne choroby atakujące układ oddechowych. Dużą grupę stanowią schorzenia, które mają charakter przewlekły, wymagają specjalistycznego leczenia i utrudniają codzienne funkcjonowanie. Wśród nich znajdują się takie choroby jak np.: [4]

  • alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych,
  • astma oskrzelowa,
  • choroby krążenia płucnego, w tym zatorowość płucna, nadciśnienie płucne i serce płucne.
  • eozynofilia płucna (polega na gromadzeniu się komórek, które wywołują stany zapalne w pęcherzykach płucnych i w tkance śródmiąższowej płuc),
  • nowotwory układu oddechowego i śródpiersia,
  • obturacyjny bezdech podczas snu,
  • pylica płuc (osadzanie się pyłów w płucach),
  • przewlekłe choroby opłucnej,
  • przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP);
  • przewlekłe zapalenie zatok przynosowych,
  • rak płuca;
  • rozedma płuc (prowadzi do nieodwracalnego poszerzenia się przestrzeni powietrznych w płucach i zniszczenia ścian pęcherzyków płucnych)
  • rozstrzenie oskrzeli,
  • sarkoidoza (małe zapalne guzki w różnych narządach ciała),
  • włóknienie płuc,
  • zespół sercowo-płucny.

Jak zadbać o zdrowe płuca i układ oddechowy?

Warto mieć świadomość, że wielu schorzeniom układu oddechowego można zapobiegać. By zadbać o lepszą jakość życia i większą sprawność na co dzień, nie wolno lekceważyć problemów z płucami. Trzeba wdrożyć odpowiednie działania, które utrzymają układ oddechowy w zdrowiu.

Ustalenie przyczyny dolegliwości

Wiele czynników ryzyka odpowiedzialnych za przewlekłe choroby układu oddechowego można kontrolować lub wyeliminować [2]. Przede wszystkim należy ustalić, co jest przyczyną doświadczanych dolegliwości. Niektóre schorzenia u dorosłych i choroby płuc u dzieci powodujące kaszel mokry lub suchy mają związek z zanieczyszczeniami powietrza atmosferycznego oraz w domach i w mieszkaniach [4]. Mogą to być też alergeny lub stany niedożywienia i niedoborów w organizmie [5]. Osoby pracujące w zapylonym środowisku oraz czynni i bierni palacze również są narażeni na choroby płuc [4].

Badania lekarskie

Istotne znaczenie ma diagnostyka doświadczanych objawów. W zakażeniach dolnych dróg oddechowych zastosowanie znajduje badanie radiologiczne, czyli RTG klatki piersiowej. Przydatne mogą okazać się także badania krwi (CRP, OB). Natomiast diagnozowanie kaszlu mokrego może wymagać przeprowadzenia poszerzonej diagnostyki. Czasami zalecana jest bronchoskopia, czyli badanie endoskopowe, które pozwala m.in. pobrać materiał do analiz mikrobiologicznych.

Wspieranie prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego

Silniejszy organizm to lepsza odpowiedź układu immunologicznego na potencjalny czynnik chorobotwórczy. Dlatego należy podjąć różne działania profilaktyczne, które wyeliminują ryzyko zachorowania i będą wspierać odporność organizmu. Mogą to być m.in.: [2,5]

  • prowadzenie zdrowego trybu życia (dbanie o aktywność fizyczną, stosowanie zróżnicowanej diety, a w razie potrzeby sięganie po odpowiedni suplement diety);
  • rzucenie palenia tytoniu i unikanie biernego palenia;
  • regularne wietrzenie pomieszczeń mieszkalnych;
  • dbanie o całkowite wyleczenie zwykłego przeziębienia;
  • unikanie lub ograniczenie kontaktu z alergenami;
  • pilnowanie, by nie doszło do przegrzania lub wychłodzenia organizmu;
  • unikanie kontaktu z chorymi na infekcje i choroby zakaźne;
  • zrezygnowanie z picia zimnych napojów.

Profilaktycznie warto rozważyć również przyjęcie szczepień ochronnych, zwłaszcza przeciw grypie [5]. Oczywiście nie można lekceważyć pojawiających się objawów i jeśli się nasilają lub nie mijają, należy zgłosić się do lekarza.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące zdrowych płuc:

1. Co jest dobre na zdrowe płuca?

Na zdrowie płuc dobrze wpływa unikanie czynników powodujących podrażnienie dróg oddechowych np. dymu tytoniowego. Ponadto warto pamiętać o zrównoważonej diecie i aktywności fizycznej oraz przestrzeganiu podstawowych zasad higieny.

2. Co przyjmować na kaszel?

Jeśli kaszel jest męczący i utrudnia zasypianie, można przyjąć łyżeczkę miodu [1]. Spożyty w godzinach wieczornych (dla osób dorosłych i dzieci powyżej 1. roku życia) wpływa łagodząco na drogi oddechowe i ułatwia zasypianie.

Natomiast na mokry kaszel, któremu towarzyszą trudności z odkrztuszaniem wydzieliny, warto wziąć Deflegmin. Jest to lek mukolityczny, który stosuje się w ostrych i przewlekłych chorobach płuc i oskrzeli z utrudnionym odkrztuszaniem gęstej wydzieliny. Występuje w formie łatwych do połknięcia tabletek, kapsułek o przedłużonym uwalnianiu lub syropu [6].

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

  1. Fal A.M. i in., Diagnostyka i leczenie wybranych infekcji oraz stanów zapalnych dróg oddechowych. Wytyczne dla lekarzy POZ, 2021, witryna internetowa: https://www.termedia.pl/poz/Diagnostyka-i-leczenie-wybranych-infekcji-oraz-stanow-zapalnych-drog-oddechowych-Wytyczne-dla-lekarzy-POZ,44492.html (dostęp: 26.06.2025).
  2. Profilaktyka chorób układu oddechowego, Platforma edukacyjna MEiN, witryna internetowa: https://zpe.gov.pl/a/profilaktyka-chorob-ukladu-oddechowego/DNN5ltUvz (dostęp: 26.06.2025).
  3. Gładka A., Zatoński T., Wpływ zanieczyszczenia powietrza na choroby układu oddechowego, KOSMOS 2016, Vol. 65, 4, s. 573–582.
  4. Bousquet J. i in., Światowy sojusz przeciwko przewlekłym chorobom układu oddechowego, Pneumonol. Alergol. Pol. 2008, 76, s. 160–169.
  5. Narodowy Fundusz Zdrowia, Profilaktyka chorób płuc, witryna internetowa: https://www.nfz-lodz.pl/dlapacjentow/nfz-blizej-pacjenta/9364-sroda-z-profilaktyka-profilaktyka-chorob-pluc (dostęp: 26.06.2025).
  6. Witryna internetowa: https://www.deflegmin.pl/rodzina-deflegmin/